Aluminiowa rama rowerowa
- Blog w BikeSalon.pl
- Ciekawostki
- Aluminiowa rama rowerowa
Ramy aluminiowe w dalszym ciągu królują na rynku rowerowym.
Materiał wygrywa ze stalą niską wagą, a z karbonem niską ceną. Ten stan rzeczy utrzyma się zapewne jeszcze kilka lat - na razie nic nie zapowiada drastycznego spadku cen włókna węglowego, które może zdetronizować aluminium i zdominować rynek.
Aluminiowe ramy wyparły ramy wykonane ze stali w najpopularniejszym segmencie rowerów w przedziale cenowym 1000-5000 złotych z kilku powodów: są znacznie lżejsze, oferują możliwość formowania w fantazyjne przekroje i kształty, co w konsekwencji czyni je bardzo wytrzymałymi. Aluminium, jak większość metali, jest stopem wielu pierwiastków i oznaczane jest specjalistycznymi symbolami, dzięki którym nabywca może rozszyfrować jego skład. W przypadku ram rowerowych na pewno zetknęliście się z oznaczeniami typu aluminium 6061 lub 7005, oraz symbolami T4 lub T6. To obecnie najpopularniejsze stopy aluminium. Co oznaczają te symbole i jak przekładają się na jakość konkretnej ramy?
Rodzaje stopów aluminium
W produkcji aluminium stosuje się następujące oznaczenia:
ALU 1XXX aluminium z grupy oznaczonej 1000 składa się w 99% z czystego aluminium.
ALU 2XXX aluminium z grupy 2000 zawiera dodatkowo miedź podwyższającą wytrzymałość obniżającą jednak
odporność na korozję.
ALU 3XXX w tej grupie do materiału dodaje się manganu zwiększającego wytrzymałość stopu.
ALU 4XXX ten stop zawiera przede wszystkim krzem obniżający punkt topienia materiału.
ALU 5XXX aluminium 5000 zawiera głównie magnez zwiększający wytrzymałość materiału.
ALU 6XXX grupa 6000 zawiera magnez i krzem, które wspólnie zapewniają znaczną wytrzymałość stopu.
ALU 7XXX aluminium 7000 zawiera przede wszystkim cynk, dzięki temu stop uzyskuje bardzo dużą wytrzymałość.
Oznaczenie XXX Symbolizuje Trzy Cyfry Dokładniej Opisujące Stop
Obecnie, jak wspomniałem powyżej, do produkcji ram rowerowych używa się głównie stopów 6xxx oraz 7xxx, rzadziej 2xxxx i 5xxx.
Warto pamiętać, że niekoniecznie wyższa seria oznacza wyższą wytrzymałość, co często możemy usłyszeć w sklepie (7005 lepsze od 6061) - choć w teorii, biorąć pod uwagę skład materiałowy, seria 7xxx jest najmocniejszym rodzajem aluminium. Stop serii 7xxx stosuje na przykład amerykański Trek w najwyższych aluminiowych modelach ram.
Obróbka cieplna aluminium
O końcowej wytrzymałości decyduje sposób finalnej obróbki cieplnej stopu, której konkretne rodzaje oznacza się literami:
- F stop nie podlega obróbce;
- O stop wypalany;
- H stop poddany hartowaniu napięciowemu.
- T obróbka cieplna utrwalająca strukturę krystaliczną;
- W obróbka cieplna niszcząca strukturę krystaliczna.
W przemyśle rowerowym stosuje się obróbkę oznaczoną literą T, której warianty oznacza się cyframi:
- T1 stop poddany częściowo obróbce cieplej.
- T2 stop poddany częściowo obróbce cieplej, następnie obrabiany mechanicznie na zimno.
- T3 stop poddany obróbce cieplej, następnie nie obrabiany.
- T4 oznacza stopy, które po obróbce cieplnej nie są poddawane obróbce mechanicznej.
- T5 stop częściowo poddany obróbce cieplej, następnie szybko ostudzony i w końcu sztucznie "postarzony".
- T6 stop poddany obróbce cieplej, sztucznie "postarzony" i nie poddany obróbce mechanicznej.
- T7 stop obrabiany termicznie i następnie stabilizowany.
- T8 stop poddany obróbce cieplnej następnie mechanicznej i w końcu "postarzony".
- T9 obróbka cieplna, "postarzenie", obróbka mechaniczna.
- T10 stop poddany częściowo obróbce cieplnej, następnie mechanicznej i w końcu szybko "postarzony".
Ponadto stosuje się różne procesy mechaniczne, mające na celu wzmocnienie ramy. Jednym z najnowszych pomysłów jest tzw. ball burnishing, który polega na bombardowaniu tysiącami drobnych kuleczek, powodując utwardzenie ramy w miejscach spawania. Metody tej używa na przykład GT w swoich kultowych ramach serii Zaskar LE, wykonanych ze stopu Al 6061 - T6. M.in. dzięki temu firma daje dożywotnią gwarancję na ramę.
Oczywiście najprostszym sposobem zwiększenia wytrzymałości jest zwiększenie grubości ścianek, niestety wiąże się to ze znacznym zwiększeniem masy. Sposobem jest tu zwiększenie przekroju rurek, przy jednoczesnym zmniejszeniu grubości ich ścianki, do czego doskonale nadaje się aluminium. Wyjściowo rurki mają ponad 7 cm średnicy i kilknaście mm grubości - dopiero po obróbce, kiedy to są ciągnione, walcowane i skrawane, przybierają ostateczną formę.
Najpopularniejszą metodą obróbki jest frezowanie od wewnątrz, znane klientom sklepów jako cieniowanie. Może być ono dwukrotne (z 1,9 mm do 1 mm) lub trzykrotne (1,3-0,6-0,45mm). Najlepsze ramy aluminiowe mają więc grubość ok. 0,5 mm, co robi spore wrażenie - możemy je poznać, ostukując ramę palcem - w przypadku tych najcieńszych dźięk będzie podobny do ostukiwania puszki po napoju!
Hydroformowanie
Wiele słyszy się także o procesie hydroformowania. To jeden z wielu terminów określających kształtowanie rur aluminiowych w drodze tłoczenia od wewnątrz. Większość marek nazywa go po swojemu: wspomniany hydroforming, ale także Hydro Form, Fluid Form, HFS, TFS i tak dalej.
Proces ten pozwala uzyskać fantazyjne kształty rurek, dzięki czemu zwiększa się powierzchnia kontaktu w okolicach sprawów oraz ogólna sztywność ramy roweru. Hydroformowanie pozwala ponadto na pozbycie się dodatkowych wzmocnień, które spotkać możemy w tańszych ramach w postaci dospawanych kawałków metalu np. przy główce ramy. Całość procesu wytwarzania ramy wieńczy wygrzewanie, oznaczane właśnie literką T i cyfrą, o czym pisałem powyżej.
Tak w skrócie wygląda proces produkcji ram aluminiowych. Jak widać, nie jest to takie proste, jak mogłoby się wydawać. To w dalszym ciągu jeden z najlepszych materiałów do produkcji tam, nie warto więc odwracać się od niego tylko dlatego, że wielu rowerzystów uznaje obecnie tylko popularny karbon.
Przeczytaj także
-
Wieszak rowerowy, z którym Twój rower stanie się ozdobą mieszkania
-
Jak należycie dbać o rower? Dobieramy smar rowerowy
Podpowiadamy, jaki smar rowerowy jest potrzebny każdemu początkującemu kolarzowi